Wytyczne konsultanta krajowego w dziedzinie medycyny rodzinnej dotyczące teleporad w podstawowej opiece zdrowotnej udzielanych w czasie epidemii wywołanej wirusem SARS-CoV-2

Wytyczne konsultanta krajowego w dziedzinie medycyny
rodzinnej dotyczące teleporad w podstawowej opiece
zdrowotnej udzielanych w czasie epidemii wywołanej
wirusem SARS-CoV-2
1. Teleporada w POZ jest narzędziem, które dzięki udzielaniu świadczenia opieki zdrowotnej
na odległość, zwiększa bezpieczeństwo pacjenta oraz personelu, ograniczając bezpośredni kontakt
do sytuacji uzasadnionych klinicznie.
2. Teleporada nie może być jedyną formą udzielania świadczeń w POZ.
KWESTIE ORGANIZACYJNE
3. Każde świadczenie zdrowotne, udzielane w bezpośrednim kontakcie z pacjentem, lub na odległość przy
użyciu systemów teleinformatycznych lub systemów łączności, powinno być udzielone po wcześniejszym
umówieniu i rozpoznaniu potrzeby zdrowotnej pacjenta.
4. Zaleca się, aby umówienie na świadczenie zdrowotne odbywało się na drodze telefonicznej lub elektronicznej
(np. e-rejestracja, e-mail). Jeżeli pozwala na to forma umówienia się, w szczególności, gdy jest to forma
telefoniczna, pacjent (lub osoba przez niego upoważniona) powinien mieć możliwość zgłoszenia potrzeby
zdrowotnej, a pracownik odpowiedzialny za rejestrację powinien:
a. rozpoznać potrzebę zdrowotną,
b. zweryfikować możliwość udzielenia świadczenia w POZ,
c. wpisać świadczenie do terminarza przyjęć właściwego członka zespołu POZ,
d. poinformować pacjenta, na jakich zasadach odbywać się będzie teleporada.
5. Należy zapewnić pacjentom możliwość kontaktu telefonicznego/elektronicznego z przychodnią. Konieczne
jest zapewnienie w przychodni takiej liczby stanowisk telefonicznych/obsługi elektronicznej, która zapewni
możliwość płynnej rejestracji pacjentów i udzielania teleporad.
6. Należy udostępnić pacjentom adres skrzynki mailowej do kontaktu. Skrzynkę mailową należy sprawdzać
systematycznie, kilkakrotnie w czasie godzin pracy poradni oraz zwracać uwagę, aby jej dostępna pojemność
była adekwatna do potrzeb.
7. Należy zachęcać pacjentów do aktywacji Internetowego Konta Pacjenta (IKP), z uwagi na możliwości z nim
związane, m.in. dostęp do dokumentacji medycznej pacjenta.
8. Zaleca się promowanie rejestracji on-line, co pozwoli na odciążenie rejestracji telefonicznej.
9. Teleporada może być udzielana m.in. w formie porady telefonicznej, wideorozmowy, a w uzasadnionych
przypadkach także drogą mailową. Przychodnia podaje do publicznej wiadomości możliwości i sposoby
realizacji teleporad (np. tablica ogłoszeń, strona internetowa przychodni).
10. Teleporady udzielane są przez lekarzy oraz przez pielęgniarki i położne, w zakresie ich kompetencji.
11. Możliwe są różne modele teleporady, np. lekarz/pielęgniarka/położna kontaktuje się z pacjentem
lub pacjent kontaktuje się z lekarzem/pielęgniarką/położną w wyznaczonym terminie wizyty.
12. Należy przestrzegać punktualności. Personel medyczny powinien kontaktować się lub być dostępny
w wyznaczonym terminie wizyty. W przypadku trzech nieudanych prób kontaktu z pacjentem, personel
medyczny może zrezygnować z kolejnych prób przeprowadzenia teleporady.
13. Podczas teleporady lekarz/pielęgniarka/położna dokonuje oceny stanu pacjenta, ustala czy teleporada
jest wystarczająca dla aktualnego problemu zdrowotnego, czy konieczna będzie wizyta osobista, wizyta
domowa, czy inne świadczenie medyczne.
14. Udzielający teleporad powinien mieć zapewniony odpowiedni komfort pracy poprzez m.in: odpowiednio
zaplanowany harmonogram pracy oraz – o ile warunki na to pozwalają – zapewnienie możliwości rozmowy
z pacjentem bez używania rąk, co ułatwia prowadzenie dokumentacji w trakcie teleporady.
15. Harmonogram pracy przychodni powinien uwzględniać czas na teleporady, wizyty osobiste w przychodni,
wizyty domowe oraz świadczenia dla dzieci zdrowych (m.in. bilanse i szczepienia). Szczegółowy plan
pracy powinien być ustalany przez kierownictwo przychodni, uwzględniając możliwości organizacyjne
świadczeniodawcy oraz wytyczne postępowania w czasie epidemii SARS CoV-2.
16. Należy tak organizować pracę, aby zminimalizować liczbę pacjentów przebywających jednoczasowo
na terenie przychodni. Rekomendowana jest zasada pustej/prawie pustej poczekalni, z jednoczesnym
zapewnieniem pacjentowi możliwości kontaktu bezpośredniego z personelem POZ.
KWESTIE MEDYCZNE
17. Należy pamiętać, że zasady odpowiedzialności zawodowej, cywilnej i karnej przy udzielaniu teleporady
są takie same, jak w przypadku innych świadczeń. Należy dołożyć wszelkiej staranności oraz postępować
zgodnie z aktualną wiedzą medyczną.
18. Rozpoznanie stawiane podczas teleporady powinno wynikać z zebranego wywiadu oraz dostępnej
dokumentacji.
19. W ramach teleporady, jeżeli przemawiają za tym względy medyczne, możliwe jest wystawienie elektronicznych
dokumentów (np. recepta, skierowanie lub zwolnienie lekarskie), a także dokumentów wystawionych
w formie papierowej, do odbioru w rejestracji przychodni.
20. Tak jak przy wizycie osobistej, wystawienie pacjentowi skierowania na badania diagnostyczne, do poradni
specjalistycznych lub do szpitala powinno być uzasadnione stanem zdrowia pacjenta.
21. Do teleporady pacjentów chorych przewlekle należy przygotować się, analizując posiadaną dokumentację
pacjenta, zwracając przede wszystkim uwagę na to, czy pacjent ma wdrożone leczenie na wszystkie
rozpoznane schorzenia, tak aby nie dochodziło do przerwania leczenia chorób przewlekłych. Jeśli jest taka
możliwość, warto sprawdzić stan realizacji recept przez pacjenta.
22. Osobiste wizyty pacjentów, w tym pacjentów pediatrycznych, powinny być realizowane w następujących
przypadkach:
a. gdy stan pacjenta wskazuje na konieczność przeprowadzenia badania przedmiotowego lub innych
procedur z zakresu kompetencji POZ, niemożliwych do zrealizowania w formie teleporady,
b. gdy ustalenie postępowania diagnostyczno-terapeutycznego nie jest możliwe na podstawie
informacji zebranych podczas teleporady,
c. gdy występują objawy o niejasnym charakterze, znacznym nasileniu, nieustępujące w czasie, będące
przyczyną istotnego niepokoju pacjenta (tzw. czerwone flagi),
d. gdy brak jest spodziewanego efektu terapeutycznego (np. poprawy stanu zdrowia pacjenta)
po dwóch kolejnych teleporadach, udzielonych z tej samej przyczyny, a wizyta osobista jest możliwa
do realizacji.
23. Teleporady u dzieci powinny być realizowane z dużą ostrożnością. Należy pamiętać, że u dzieci przebieg
choroby, a zwłaszcza infekcji, może szybko doprowadzić do zmiany stanu dziecka z dobrego do ciężkiego.
Podczas teleporady, poza standardowym postępowaniem, należy uwzględniać następujące elementy:
a. doświadczenie rodziców oraz ich zdolność do właściwej opieki i obserwacji dziecka,
b. wywiad zbierany od rodzica/opiekuna dziecka może być mniej pewny, niż zbierany bezpośrednio
jak w przypadku dorosłego pacjenta,
c. szczególną ostrożność należy wykazać w przypadku występowania objawów takich jak: utrzymująca się gorączka, senność lub nadmierne pobudzenie, silny ból głowy, niewyjaśniona wysypka,
silny ból brzucha, powtarzające się wymioty/biegunka, trudności/niechęć w przyjmowaniu płynów, cechy odwodnienia.
Jeżeli możliwości poradni i rodziców/opiekunów dziecka na to pozwalają, należy wykorzystywać wideoporady.
24. Wizyty osobiste powinny być realizowane z zastosowaniem środków bezpieczeństwa, związanych z ryzykiem
zakażenia SARS CoV-2 i zgodnie z obowiązującymi wytycznymi w tym zakresie.
Dokument został opracowany we współpracy z zespołem roboczym Ministerstwa Zdrowia ds. opracowania standardu teleporad w podstawowej
opiece zdrowotnej, w składzie:
Przewodnicząca:
dr hab. Agnieszka Mastalerz-Migas – konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej
Członkowie:
Anna Miszczak – Dyrektor Departamentu Systemu Zdrowia Ministerstwa Zdrowia
Agnieszka Kister – Dyrektor Centrum e-Zdrowia
Daniel Rutkowski – Zastępca Dyrektora Departamentu Świadczeń Opieki Zdrowotnej Narodowego Funduszu Zdrowia
Maciej Karaszewski – Zastępca Dyrektora Departamentu Świadczeń Opieki Zdrowotnej Narodowego Funduszu Zdrowia
mgr Beata Ostrzycka – konsultant krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego
dr n. med. Agata Sławin – Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej
dr n. med. Wiesława Fabian – Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce
dr n. med. Mariusz Domański – PTMR, KLRwP
lek. Tomasz Zieliński – Federacja Porozumienie Zielonogórskie
lek. Wojciech Pacholicki – Federacja Porozumienie Zielonogórskie
dr n. zdr. Bartosz Pędziński – Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Data wydania: 14.08.2020 r.