Lekarze POZ w walce z nowotworami

Kobiety w Polsce najczęściej chorują na raka piersi, mężczyźni – na raka prostaty. Drugim najczęstszym nowotworem jest rak płuc. Na trzecim miejscu – rak jelita grubego. Na całym świecie zachorowalność na nowotwory zwiększa się, ale w Polsce umiera najwięcej osób. Po chorobach układu krążenia nowotwory są drugą przyczyną zgonów. W walce z nowotworami pacjentów od lat wspierają lekarze POZ. Właśnie obchodzimy Międzynarodowy Dzień Walki z Rakiem.

Zdaniem ekspertów na 40-50 proc. wszystkich nowotworów mamy wpływ. Wprowadzając zmiany do swojego życia, możemy zminimalizować ryzyko ich wystąpienia. Ale najważniejsza jest wiedza, rzetelna edukacja, świadomość i profilaktyka.

W pierwszej kolejności do lekarzy rodzinnych, trafiają pacjenci z różnymi objawami chorobowymi, dlatego to specjaliści medycyny rodzinnej od lat realizują różne ogólnopolskie programy wczesnego wykrywania nowotworów.

Na Mazowszu kilkadziesiąt placówek POZ wspólnie z Radomskim Centrum Onkologii i Szpitalem Bródnowskim w Warszawie realizowało ogólnopolski program wczesnego wykrywania nowotworów głowy i szyi „Razem pokonamy raka”. Przebadali 10 tys. pacjentów w wieku 40-65 lat.

Lekarze rodzinni otrzymali specjalną ankietę, którą wypełniali razem z pacjentami. Na podstawie odpowiedzi lekarz podejmował decyzję o skierowania na dalsze badania m.in. do laryngologa czy na USG.

– Dla lekarzy to było pomocne narzędzie do diagnozowania. Mogliśmy pacjenta szybko bez kolejki skierować na specjalistyczne badania, by zweryfikować podejrzenie nowotworu głowy czy szyi – mówi Wojciech Pacholicki, wiceprezes Federacji Porozumienie Zielonogórskie. – Pogłębiona diagnostyka była realizowana w Radomskim Centrum Onkologii i Szpitalu Bródnowskim. – Program się już zakończył, ale mamy teraz większą wiedzę o nowotworach głowy i szyi i doskonale wyposażone miejsce do diagnostyki – dodaje.

Do nowotworów głowy i szyi zaliczamy raka jamy ustnej, języka, gardła, krtani, nosa i zatok przynosowych, ucha zewnętrznego, środkowego, wewnętrznego, skóry okolic głowy i szyi. Eksperci alarmują – 60 proc. tych nowotworów wykrywa się w zaawansowanych stadiach, a prawie połowa pacjentów umiera 3 lata od postawienia diagnozy.

Najważniejsza jest edukacja i dobra organizacja, a tę można obserwować na Podlasiu. Tu dzięki współpracy lekarzy rodzinnych Federacji Porozumienie Zielonogórskie z Białostockim Centrum Onkologii uruchomiono pierwszą w Polsce unikatową platformę, dzięki której lekarze POZ mogą zgłaszać pacjentki na mammograficzne badania profilaktyczne.

– Statystyki w Polsce są przerażające. Tylko 30 proc. kobiet wykonuje mammografię, a 20 proc. cytologię. Są powiaty, gdzie te statystyki są jeszcze gorsze – mówi Joanna Zabielska-Cieciuch, ekspertka Federacji Porozumienie Zielonogórskie, lekarz rodzinna, prowadząca poradnię POZ w Białymstoku.

Program, w którym bierze udział ponad 40 poradni POZ z województwa podlaskiego, zakłada, że to właśnie te placówki zgłaszają pacjentki na mammografię.

– To my, lekarze rodzinni, mamy najczęstszy kontakt ze swoimi pacjentami i to my najlepiej możemy ich zmotywować do badań. Taka organizacja daje naszym pacjentkom komfort indywidualnego, szybkiego umówienia na badanie w dogodnym terminie – dodaje doktor Zabielska-Cieciuch.

Platforma daje lekarzom możliwość przekierowania pacjentki do Białostockiego Centrum Onkologii, gdzie jak najszybciej odbędzie się badanie mammograficzne. Co ważne – Centrum Chorób Piersi w BCO jest jedynym miejscem w pn.-wsch. Polsce zapewniającym kompleksową opiekę pacjentkom z nowotworem piersi. W 2021 r. rozpoznano tu 390 przypadków raka piersi.

Jak ważna jest edukacja, doskonale wie Małgorzata Stokowska-Wojda, ekspertka Federacji Porozumienie Zielonogórskie, Lubelski Związek Lekarzy Rodzinnych – Pracodawców. „Profilaktyka po lubelsku” to akcja, w której brało udział prawie 190 przychodni POZ.

– Wykonaliśmy kilkanaście tysięcy badań morfologii krwi i edukowaliśmy na czym polega dawstwo szpiku, z czym to się wiąże i co oznacza dla chorych. Tłumaczyliśmy, że dla wielu to jedyna szansa na życie – mówi doktor Stokowska-Wojda. Odbywała się też rejestracja potencjalnych dawców komórek macierzystych szpiku.